De zzp’er als speelbal van VNO-NCW

De zzp’er als speelbal van VNO-NCW

De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) en Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) bundelen de krachten met VNO-NCW en MKB-Nederland in een nieuw te starten Netwerk Zelfstandig Ondernemers. VZN-voorzitter Christel van de Ven wordt de voorzitter van het nieuwe netwerk én de vertegenwoordiger van zzp’ers in de SER. ‘Om een gelijkwaardig geluid laten horen in het maatschappelijk overleg’, volgens de gezamenlijke verklaring. Gelijkwaardig? Of nog verder ondergesneeuwd? Het klopt gewoon niet. 

door: Hans Pieters, april 2022

VNO-NCW vertegenwoordigen het belang van bedrijven en opdrachtgevers. Zij zijn de stem van de liberalisering van de markt, waar schijnzelfstandigheid, nul-urencontracten en eenzijdige tarieven eerder regel dan uitzondering zijn. Waar het risico bij de werkenden aan de onderkant van de arbeidsmarkt wordt gelegd, zonder sociaal vangnet.

Zzp-vertegenwoordiger in de SER

Hoe kun je als zzp-belangenhartiger hier een verbond mee aangaan? Ik zie gewoon niet hoe het kan werken. Je wordt ingekapseld in de bestaande structuren. ‘Kaltgestellt’. Net zoals FNV eerder FNV Zelfstandigen oprichtte. ‘Yes!’, je hebt eindelijk je plek aan de SER-tafel. Het is een kinderzitje dat is aangeschoven. Je mag erbij zijn, maar doet niet mee aan de conversatie. Je moet je vooral rustig houden en laten zien dat je niet lastig bent. En als er straks beslissingen worden genomen, staat jouw handtekening onder het advies.

Zzp’er is geen fiscale gelukzoeker

Het is het volgende bedrijf in het wegzetten van de zzp’er. Al langere tijd is de slimme frame in het debat dat zzp’ers fiscale gelukzoekers zijn. Met het rapport van de commissie Borstlap is hier een beleidsmatige argumentatie voor bijgeleverd.

De pakketbezorgers, die door Post NL zijn ontslagen en vervolgens weer zijn ingehuurd als (schijn)zelfstandigen die hun eigen bestelbus moesten leasen, kun je moeilijk als gelukzoeker bestempelen. Net zomin als de zzp’ers in de culturele sector uit vrije keuze eigen baas zijn geworden, tegen inlevering van bestaanszekerheid. Het Belgische OM heeft dat beter gezien dan de Nederlandse politici.

Versnelde afbouw zelfstandigenaftrek

Het wetsvoorstel van de vorige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Wouter Koolmees, met een minimumtarief voor zzp’ers van € 16 per uur, is door VNO-NCW vakkundig terug de bureaula in gelobbyd.

Het nieuwe kabinet Rutte IV heeft het zzp-dossier doorgeschoven van SZW naar het ministerie van Economische Zaken. De nieuwe minister van SZW, Karien van Gennip, heeft vóór de zomer een hoofdlijnenbrief arbeidsmarktbeleid aangekondigd.

Qua afbouw van de zelfstandigenaftrek was VNO-NCW amper zichtbaar in het debat. Dat is wél het geval als een opzetje rondom de dividendbelasting mislukt of er aan het tarief van de vennootschapsbelasting wordt gemorreld. De achterban van VNO-NCW opereert namelijk liever onder de paraplu van een BV-constructie.

Bijdrage zzp’er aan sociale voorzieningen

Een tweede frame, dat tijdens de coronacrisis een breed podium kreeg, was dat zzp’ers niet bijdragen aan de sociale voorzieningen, en daarmee het sociale stelsel ondergraven, en vervolgens klagen dat ze geen steun kregen. De Werkvereniging laat onder leiding van Roos Wouters heel goed zien waarom dit argument geen hout snijdt.

Alle coronaregelingen waren nieuw en uniek, zonder enige link naar de werknemersverzekeringen. Alleen voor de zzp’er werden bij de Tozo-regeling aanvullende eisen gesteld met betrekking tot een partnerinkomen en het eigen vermogen. Het zijn de zzp’ers dan ook die samen met de flexwerkers de hardste financiële klappen hebben gehad. Niet de werknemers die dankzij NOW een baan- en inkomensgarantie hadden.

Verplichte AOV-verzekering zzp’er

Een laatste schaduw die boven de zzp’er hangt, is de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. Tegen de argumentatie lijkt weinig in te brengen: te veel zzp’ers hebben geen of een ontoereikende buffer bij tegenspoed. Terecht dat de politiek zich daar zorgen over maakt. Alleen, wie moet je dit kwalijk nemen?

De werknemers in de cultuursector, die zijn ontslagen na keiharde bezuinigingen, waarna ze als zelfstandige tegen een laag tarief voor losse producties betaald krijgen? En die anderhalf jaar hebben overleefd in de coronatijd, terwijl de theaters en hun medewerkers financiële ondersteuning kregen? Een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten en bouwen aan een buffer kan alleen als je minimumtarieven verplichtstelt waarmee je voldoende overhoudt om te sparen.

Tijd voor een eerlijke beloning voor de flexibele schil

Denk je dat VNO-NCW daartoe een lobby voor hogere tarieven zal starten? Dat ze zich zullen inzetten voor een eerlijke beloning voor de flexibele schil? Wel als ze verstandig zijn, want de ontevredenheid groeit aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Te vrezen valt dat kortzichtigheid en eigenbelang prevaleren boven verbinding en maatschappelijke cohesie.

Net zoals bij VZN Nederland, dat een kinderzitje aan de SER-tafel belangrijker vindt dan onafhankelijkheid. Werkvereniging is buiten de deur gehouden omdat ze onvoldoende leden heeft. Het is hetzelfde ouderwetse institutionele denken waarmee de jongere generatie op afstand worden gezet. Toondoof en blind voor de sluimerende veenbrand in de maatschappij.

De tussenstand voor de kwetsbare groep zzp’ers: een verlaging van de zelfstandigenaftrek en binnenkort de premie van een verplichte AOV. Ondertussen blijft alles zoals het nu is, met eenzijdig vastgestelde bodemtarieven. Het geld regeert, de zpp’er is de citroen zonder zest. De politiek laat het gebeuren, de SER voert een tragedie op.

Zie ook:

Toon meer