Financiële planning: genoeg geld voor elke levensfase

Persoonlijke financiële planning is een duur woord voor geld opzijzetten voor later. Sparen dus, maar dan met een duidelijk doel. Dat kan geld zijn voor als de kids gaan studeren, een startkapitaal voor het kopen van een huis of een pensioenpotje. Het draait om een plan én discipline:

• Stap 1: niet wachten, maar gewoon beginnen.
• Stap 2: de vragen die je moet stellen
• Stap 3: sparen voor je pensioen: het fiscale verhaal

1. Financiële planning

Kort door de bocht geformuleerd beperkt financial planning zich tot drie vragen:

1. Welk bedrag kan ik maandelijks missen?
2. Wat is mijn spaardoel? Hoeveel geld heb ik straks nodig?
3. Hoeveel tijd heb ik (nog) om dat bedrag te halen?

Net zoals je zelf een persoonlijke ontwikkeling doormaakt, heb je tijdens je leven allerlei momenten waarop je financiële situatie verandert. Je eerste inkomen. Samenwonen. Opgroeiende kinderen. De aankoop van je eerste woning. Een sabbatical.

Tip! Een financieel plan is maatwerk en hoogstpersoonlijk. Hoe het financiële plaatje eruit moet zien, is onder meer afhankelijk van je persoonlijke situatie en van je levensstijl. Bij het maken van een financieel plan, kijkt je ook naar je levensstandaard.

Valkuil 1: te optimistisch 
Als zzp’er is financiële planning belangrijk. Je moet zelf het financiële vangnet ophangen, zelf je geldpotjes vullen voor ziekte en je pensioen. Het is een onderwerp dat vaak niet de eerste prioriteit heeft. De gemiddelde zzp’er schat de financiële risico’s die hij loopt vaak te optimistisch in, net als zijn pensioen.

Waarom een financieel plan?

Met een persoonlijk financieel plan ben je goed voorbereid. Dat doe je door:

1. (Voldoende) geld opzij te zetten.
2. Te zorgen dat je vermogen groeit (je meer rendement maakt dan de spaarrente). Rendement op rendement Bij 5% rendement per jaar groeit een bedrag van € 1000 in één jaar tot € 1.050; na twee jaar tot € 1.102,50 enzovoorts. Na 5 jaar is het bedrag zo aangegroeid tot ruim € 1.275! Binnen 15 jaar is de oorspronkelijke inzet verdubbeld. Lukt het je elk jaar € 1000 opzij te zetten, dan bouw je dus gestaag aan een goedgevulde spaarpot.

Begin op tijd

De redenen waarom je te laat begint met sparen voor het pensioen zijn legio. De belangrijkste reden om wél een financiële planning te maken kun je samenvatten in één woord: vrijheid. Door te sparen en te beleggen creëer je vrijheid. De vrijheid om je eigen keuzes te kunnen maken. De vrijheid om eerder te stoppen met werken als je dat wil. Voldoende financiële ruimte om de dromen die je hebt te verwezenlijken.

Let op! Wanneer je pas laat begint met sparen voor je pensioen, bouw je dus niet alleen minder op, maar mist je ook het rendement op rendement waardoor je pensioenpot jaarlijks minder hard groeit.

2. Stap 1: gewoon beginnen

Keep it simple! Vergeet even de term financiële planning en noem het sparen. Dat doe je door elke maand een bedrag opzij te zetten. Eigenlijk is sparen gewoon stap 1 van financiële planning: elke maand een (vast) bedrag sparen. Hoe weinig het ook is. Het helpt je sowieso om de stress van een tandarts- of doktersrekening voor te zijn.

Tip! Het is een vergissing om te denken ‘dat bedrag heb ik niet’. Dat bedrag heb je wél! Ook als je met weinig rond moet komen. Het is gewoon een kwestie van omdenken. Je betaalt toch gewoon ook elke maand je huur en de rekening van je telefoon en zorgverzekering. Zie het sparen als een extra rekening waarvan je weet dat die elke maand eraan komt. Na een paar maanden weet je niet beter en heb je je eerste potje.

3. Welke vragen zijn belangrijk bij een financieel plan?

Financiële planning begint met een goed overzicht van je inkomen en de vaste lasten die je maandelijks privé en zakelijk moet ophoesten. Dit bepaalt de financiële speelruimte die er is om structureel geld opzij te zetten. Een financieel plan is maatwerk. Naast vermogen opbouwen kun je ook kijken hoe je de vaste lasten kunt verlagen. Daarbij spelen vragen als:

• Wanneer wil ik stoppen met werken?
• Wat heb ik aan vaste lasten?
• Waar wil ik voor sparen
• Hoe kan ik mijn vaste lasten verlagen?

Meer keuzes dan vermogensopbouw

Er zijn allerlei knoppen waaraan je kunt draaien, maar het is niet altijd makkelijk om de juiste keuze te maken. Je kunt bijvoorbeeld rekening houden wat fiscaal het beste werkt. Of wat extra vrijheid biedt. Voorbeelden hoe je invloed hebt op je inkomen als je stopt met werken:

1. De financiële speelruimte
   Het uiteindelijke bedrag dat je na je pensioen nodig hebt, hangt deels af van de vaste lasten. Is je hypotheek volledig afgelost, dan heb je straks meer te spenderen.
2. Langer doorwerken
   Het scheelt of je tot je 68ste of zeventigste doorwerkt. Niet alleen heb je meer tijd om te sparen. Als je eerder stopt moet je het gespaarde bedrag ook nog eens delen door meer jaren.
   Twee jaar langer doorwerken kan net het verschil maken. Heb je € 150.000 pensioengeld, dan moet je dit bedrag over twee jaar extra uitsmeren. Dat is omgerekend bijna € 100 per maand minder te besteden.
   

   Tip! Bij de financiële planning kun je ook ná pensionering rekening houden met specifieke wensen en doelen. Bij het omzetten van de lijfrente kun je inspelen op je plannen door variatie aan te brengen in de uitkeringsfase. Zo kun je ervoor kiezen om de uitkering zo vorm te geven dat je de eerste jaren extra geld hebt te besteden.

3. Pensioensparen levert een aftrekpost op
   Als zzp’er is het bedrag dat je spaart voor je pensioen aftrekbaar. De betaalde premies of stortingen mag je aftrekken van uw inkomen in box 1 van je aangifte inkomstenbelasting. Door slim gebruik te maken van fiscale oudedagsvoorzieningen, zoals zzp pensioen, lijfrente, banksparen en de fiscale oudedagsreserve (for). Hierdoor kun je een groter bedrag opzijzetten dan wanneer je spaart of belegt.

Lees verder: ‘hoe kan ik het beste sparen voor mijn pensioen?’

4. Pensioensparen en belastingaftrek

Stel: je stort dit jaar € 2.000 in een bankspaarproduct. Omdat het bedrag aftrekbaar is, betaal je minder inkomstenbelasting. In de tweede schijf is het belastingtarief ca. 42%. Door te sparen voor je pensioenopbouw is het bedrag aan inkomstenbelasting hierdoor (€ 2.000 x 42% =) € 840 lager.

Maximale fiscaal aftrekbaar bedrag  
Voor het bedrag dat je in een jaar mag aftrekken, geldt een maximum. Dit is de zogenoemde jaarruimte. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van je belastbare inkomen.

Tip! Op de site van de Belastingdienst kunt u met behulp van een rekenhulp uitrekenen hoe hoog dit bedrag is.

Pensioengat
Heb je  in de afgelopen jaren geen of weinig geld opzijgezet voor je pensioen, dan mag je extra sparen en van je belastingen aftrekken. Dit is de zogenoemde reserveringsruimte.

Fiscale oudedagsreserve (for)

Als zzp'er kun je ook in de eigen onderneming, via de fiscale oudedagsreserve (for), geld reserveren voor je pensioen. Het bedrag dat je reserveert is aftrekbaar. Je spaart voor je pensioen in de onderneming. Het gaat hierbij echter om een ‘papieren’ reservering. Daarmee is meteen ook de achilleshiel van de regeling benoemd. Uiteindelijk moet je als je stopt als zzp'er over voldoende financiële middelen beschikken om de oudedagsreserve om te zetten in een lijfrenteverzekering. Om te voorkomen dat u voor verrassingen komt te staan, is het raadzaam om u te laten adviseren.

Zelf sparen en beleggen

Bovenop de fiscale pensioenopbouw kunt u extra vermogen opbouwen door middel van sparen en beleggen. Ook dat is een stukje oudedagsvoorziening. Dat kan spaargeld of aandelen zijn, bitcoins of ander vermogen. Het grote voordeel hiervan is de vrijheid om zelf te kiezen waaraan je het geld besteedt en wanneer je het geld besteedt. Nadeel is dat het vermogen vanaf een bedrag van rond de € 45.000 via box 3 is belast, de zogenoemde vermogensrendementsheffing.

Risicospreiding
Risico en rendement zijn inherent aan elkaar. Bij sparen zijn het rendement en risico laag; bij beleggen zijn beide hoog. Naarmate de pensioendatum nadert is het daarom verstandig het risico te verminderen en over te stappen in minder risicovolle vermogensproducten.