Hoog tijd voor een fiscale arbeidsongeschiktheidsreserve (far)
De coronacrisis heeft de discussie over het groeiende aantal zzp’ers verder verhard. Het grote aantal Tozo-aanvragen wordt als argument gebruikt voor het optuigen voor een verplicht sociaal vangnet voor zzp’ers. Vorig jaar al is in het Pensioenakkoord vastgelegd dat er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zzp’ers gaat komen.
Alternatief voor verplichte AOV-verzekering
De contouren van de verplichte aov zijn kort voor het uitbreken van de crisis bekendgemaakt. De premie gaat naar verluidt rond de zeven procent van de belaste winst bedragen. Geld dat de meeste zzp’ers in de nasleep van de coronacrisis niet kunnen missen. Daarom is het belangrijk om na te denken over een alternatief. Een slimme optie die nog niet op de radar staat is het in het leven roepen van de far, de fiscale arbeidsongeschiktheidsreserve, of eventueel een optuiging van de fiscale ouderdagsreserve (for) met een arbeidsongeschiktheidscomponent.
Broodfonds
Bij de far kunnen we aanhaken bij twee bestaande initiatieven: het broodfonds en het zzp-pensioen. Bij het broodfonds sparen de deelnemers op een geblokkeerde rekening. Bij het zzp-pensioen spaar je voor je pensioen, maar valt het geld eerder vrij als je arbeidsongeschikt wordt. De fiscale arbeidsongeschiktheidsreserve (far) kan hier bij aansluiten. Waarbij je, anders dan bij de for, het geld ook daadwerkelijk opzijzet op een geblokkeerde rekening. De eventuele uitkering is bruto. En als je zonder kleerscheuren de pensioendatum haalt, ben je net als bij een lijfrenteverzekering verplicht om dit om te zetten in een pensioenvoorziening.
Terugvallen op persoonlijke buffer
De far kan ook worden ingezet voor uitzonderlijke situaties zoals bij de huidige coronacrisis. Wat zou het mooi zijn geweest als zzp’ers in plaats van een beroep op de Tozo hadden kunnen terugvallen op het persoonlijke far-potje. Had de overheid miljarden aan steun gescheeld. En zzp’ers heel veel stress bespaard.
Op een belangrijk punt verschilt dit idee met de verplichte aov. De far is vrijwillig, als wordt aangehaakt bij de systematiek van de for. Verander je het in een verplichting, dan is de vorm waaraan je kunt denken de g-rekening, zoals die nu al bestaat. Daarbij staat het geld op de rekening van de Belastingdienst.
De far, ‘far fetched’, oftewel vergezocht? Ik weet het niet. Het is in elk geval beter dan het voorstel dat nu op tafel ligt. ZZP Nederland stelt dat 83 procent van haar achterban tegen een AOV-plicht is. Dat percentage is geloofwaardig. Wat zeker niet helpt, is de herinnering aan de verplichte Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ; zie kader), die in 2004 is afgeschaft.
impopulaire WAZ-regeling
Van 1998 tot 2004 waren alle zelfstandigen in Nederland via de WAZ-regeling verplicht verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Steen des aanstoots was de hoge premie (8% van de winst ), terwijl de uitkering bij arbeidsongeschiktheid op bijstandsniveau was (gemiddelde uitkering 2018: € 13.921). Begin 2019 ligt het aantal mensen met een WAZ-uitkering rond de 10.000 (bron: Cijfers en Trends UWV, augustus 2019)
Auteur: Hans Pieters
