Maandagochtend

Trix van Erkel, actrice (Kollektief op Kracht)

Het is een maandagochtend in november en ik fiets door de stad. Ik moet langs de apotheek, de Bagels & Beans waar ik een pakketje kan afgeven en langs de Albert-Heijn. Terwijl ik van plek naar plek hop, aanschouw ik hoe de werkweek begint. Hoe de vrouwen in de apotheek plastic zakjes met medicijnen vullen en de bijbehorende recepten erop nieten, dit allemaal op een relaxed tempo, het is per slot van rekening maandagochtend. Bij de Bagels & Beans worden tafeltjes schoongemaakt en de eerste koppen koffie van de week gezet, voor bagels is het nog net te vroeg. In de Albert Heijn hoor ik collega’s vragen naar elkaars weekend, terwijl ze de bonusproducten in de schappen leggen. Het is maandagochtend en de werkweek begint. Ik vraag me af hoe ik eigenlijk weet wanneer mijn werkweek begint.

Ik ben sinds januari 2023 zzp’er, Ik studeerde af aan de toneelacademie in Maastricht en werk sindsdien als acteur, theatermaker en ik schrijf.
In de cultuursector gaat veel op projectbasis en in vaste dienst treden is erg uitzonderlijk. En dus betrad ik de wereld van: facturen sturen, kwartaal aangifte, wel of geen boekhouder, je uren bijhouden, kvk nummer, btw nummer, gekko of money bird, blauwe brieven die je hartkloppingen bezorgen, bonnetjes bewaren en koffietjes doen en die bonnetjes dan ook weer bewaren. Het is me een wereldje wel.

Hieronder een lijstje met inzichten die sindsdien als zzp’er heb gehad en graag met jullie deel:

1 Discipline: Voor een zzp’er is discipline erg belangrijk. Jezelf gemotiveerd houden en jezelf ertoe zetten te werken ook als je even geen zin hebt. En dus ook niet volledig te verslappen als je even geen klussen hebt. Ik weet niet of andere zzp'ers dit ook herkennen, maar mijn ervaring is dat of: al het werk tegelijk komt en je soms door de bomen het bos niet meer ziet of dat het heel rustig is en je je afvraagt of er überhaupt nog wel een bos is. Een perfecte spreiding van klussen lijkt best uitzonderlijk, zeker in die periodes van meer rust, is het belangrijk gedisciplineerd te blijven en wel dingen te doen. Ook al is het maar iets heel kleins. Dus wel de wekker zetten en aan de dag te beginnen, ook als het een prima plan lijkt die dag even over te slaan en op de bank domme reality tv te kijken. (Ik vind trouwens dat dit ook wel is mag, je kunt niet de hééletijd gedisciplineerd zijn, dat is niet menselijk.)

2 Tijd: Over die wekker zetten gesproken: tijd! Tijd is ook iets bijzonders in het zzp’er bestaan, want die tijd en wat je met je tijd doet is geheel jouw eigen verantwoordelijkheid. Er is geen baas die je inroostert en er niemand je vertelt dat jij die week verantwoordelijk bent voor het maken van de bagels of juist voor de beans. De tijd is aan jou en die moet je zelf zo goed mogelijk indelen. Ik vind dit trouwens iets heel fijns aan het zzp’er leven want er is dus ook niemand die bepaalt dat je per se om 9 uur moet beginnen. (Tenzij ik aan het repeteren of draaien ben dan beslis ik dan niet zelf uiteraard) Maar over het algemeen ben jij de baas en beslis jij. Zolang je je opdrachten afrondt, is het helemaal aan jou hoe je je dag indeelt. Jouw feestje!

3 Grenzen: In dat feestje moet je wel je eigen grenzen goed bewaken, want er is dus ook niemand die tegen je zegt : het is wel mooi geweest voor vandaag en dat je lekker weekend mag gaan houden. Als je niet oppast gaat je werk altijd door en vergeet je dat je ook soms ‘vrij’ moet zijn en dan dus echt vrij en niet: vrij maar wel op mailtjes antwoorden en bellen vrij.

4 Badass: Zzp’ers zijn best wel badasses, want het is ook best pittig en soms of (misschien wel vaak eigenlijk) onzeker. Want de werknemers in mijn apotheek en die vakkenvullers in de appie hebben wel een aantal zekerheden die zzp’ers niet hebben. Wij bouwen geen pensioen op, worden niet doorbetaald als we ziek zijn en krijgen geen vakantiedagen. En wat doe je als je ineens niet kan werken? Het is niet de makkelijke weg zzp’er te zijn en gaat niet gepaard zonder risico's. Toch zijn er in Nederland 1,2 miljoen mensen die die weg gekozen hebben en tegen hun wil ik allemaal zeggen: je bent een badass!

5 Respect: Aanhakend op het punt 4, heb ik respect voor alle zzp’ers. Ik heb respect voor de risico’s die zzp’ers nemen en de veerkracht. Hoe we ook in de tijden waarin er even niks op de planning staat, onszelf gemotiveerd houden. Hoe we niet hebben gekozen voor de meer voor de hand liggende opties en banen, maar iets hebben ondernomen vanuit passie. En hoe we ondernemen en werken vanuit die passie, ook al grijpt de onzekerheid ons ook wel is naar de keel.

Ik weet dat we geen baas hebben met wie we onze vakantiedagen plannen, maar bij deze wens ik alle zzp’ers alvast een welverdiende kerstvakantie! En tot volgend jaar!