Eigen baas? Hier moet je op letten

Ondernemen is vrijheid. De vrijheid om zelf je beslissingen te nemen, je keuzes te maken. De vrijheid om zelf je tijd in te delen. De vrijheid om aan je droom te bouwen. Succes is jóuw succes. Maar ondernemen is vooral ook hard werken.

Als het goed is resulteert dat harde werken in een mooie winst. Over die winst betaal je belasting. Hoeveel belasting je betaalt, is afhankelijk van vele factoren. De overheid heeft een waaier aan aftrekposten voor ondernemers om je voordeel mee te halen.

Als zzp’er kun je je niet achter anderen verschuilen. Succes en mislukkingen zijn je eigen succes en helaas ook je eigen mislukkingen. Maar ook die mislukkingen kunnen onverwachte verrassingen opleveren. Het mooie van eigen baas zijn is dat je je nergens achter kunt verschuilen. Je sterke én je zwakke punten worden uitvergroot. De praktijk is je leerschool. Je wordt regelmatig gedwongen om in de spiegel te kijken. Ondernemen is een voortdurend proces van aanpassen en bijsturen, en soms van advies inwinnen. En daardoor een voortdurende persoonlijke ontwikkeling.

Checklist: ben jij uit het juiste zzp-hout gesneden?

Zo eenvoudig is starten!

De eerste zin die je op Ondernemersplein.nl leest bij het stappenplan bedrijf starten luidt: Bij de start van een bedrijf komt veel kijken. Daarna volgt een opsomming van tien stappen. Stap 1 t/m 8 kun je meteen overslaan. De belangrijkste stap is meteen ook de meest eenvoudige, schrijf je in bij de Kamer van Koophandel. Daarmee ben je automatisch aangemeld bij de Belastingdienst en krijg je een BTW-nummer. De volgende stap is bijna net zo makkelijk: met je KvK-inschrijving ga je naar de bank en open je een zakelijke rekening op naam van je nieuwe bedrijf.

Gefeliciteerd! Je mag direct door naar stap 10: ga op zoek naar je eerste klant, maar die heb je natuurlijk al!

Vergeet het ondernemingsplan (als je zzp’er bent). Je bent je eigen bedrijf. Jij bent zelf het ‘unique selling point’! Ondernemingsplannen zijn alleen interessant als je bij de start een fors bedrag moet investeren. Bijvoorbeeld om inventaris en voorraden van een winkel te kopen. In dat geval moet je er over hebben nagedacht hoe je dat geld denkt terug te verdienen.

Privé en zakelijk gescheiden houden

Een zakelijke rekening is niet verplicht, maar verstandig. Om te beginnen helpt het je bij de boekhouding als je de zakelijke uitgaven en de privé-uitgaven strikt gescheiden houdt. Want je weet twee weken later echt niet meer of een betaling zakelijk of privé was. Bovendien kun je bepaalde kosten (zoals zakelijk tanken) alleen opvoeren als zakelijke kosten als deze met een zakelijke rekening zijn betaald.

Checklist: 5 zaken waar je aan moet denken als je voor jezelf start.

Wat maakt je zzp’er?

Dé ondernemer bestaat niet. Net zo min bestaat dé zzp’er. Toch is er een gemene deler waaraan de zzp’er voldoet: als je geen opdrachten hebt, heb je ook geen inkomen. Helaas is de praktijk een stuk minder eenvoudig. Als zzp’er moet je aan een aantal criteria voldoen om als ‘opdrachtnemer’ te worden aangemerkt in plaats van als ‘werknemer’.

Voorwaarden Belastingdienst

De wet en de rechtspraak stellen bepaalde eisen waaraan je moet voldoen om als ondernemer te worden aangemerkt. De Belastingdienst let bijvoorbeeld op:

1. Hoe zelfstandig ben je?
   Deze vraag is cruciaal. En al helemaal met de komst van de modelovereenkomst als opvolger van de VAR-verklaring. Als je opdrachtgever bepaalt hoe je je werkzaamheden uitvoert, ontbreekt de zelfstandigheid en is er meestal geen sprake van een onderneming.
2. Heb je meer dan één opdrachtgever?
   Wanneer je meerdere opdrachtgevers hebt, neemt je afhankelijkheid van een of enkele opdrachtgevers af en neemt je zelfstandigheid toe.
3. Hoeveel tijd steek je in je werkzaamheden?
   Als je erg veel tijd aan een activiteit besteedt zonder dat dit rendement oplevert, is er meestal geen sprake van een onderneming. U moet daarentegen wel voldoende tijd aan uw werkzaamheden besteden om deze rendabel te maken.
4. Loop je ‘ondernemersrisico’?
   Van ondernemersrisico is sprake als je de kans loopt dat een opdrachtgever niet betaalt en/of afhankelijk bent van de vraag naar en het aanbod van je producten en diensten.
5. Aansprakelijkheid
   Als zzp’er ga je verbintenissen aan en moet je bijvoorbeeld investeren in reclame, inhuur van mensen en verzekeringen. Als je aansprakelijk bent voor nakoming van de verplichtingen en eventueel daaruit voorvloeiende schulden van je onderneming, ben je mogelijk ondernemer.

De hoogte van de winst

Als je alleen een heel kleine winst hebt of structureel verlies lijdt, is het niet aannemelijk dat je winst gaat maken, is volgens de fiscus geen sprake van een onderneming. Dat zit deels zo: verdien je heel weinig, dan betaal je geen belastingen (want er blijft geen ‘belastbaar inkomen’ over na aftrek van de zelfstandigenaftrek). Dat vinden ze niet leuk.

Checklist: Heb ik recht op zelfstandigenaftrek?

Starten vanuit werkloosheid: niet zonder risico’s

Vanuit een uitkering is het allemaal een stuk ingewikkelder om voor jezelf te starten. Heb je namelijk een WW-uitkering, dan start het UWV mee. Die moet namelijk toestemming geven. Als je gewoon start, zonder overleg met je adviseur bij het UWV, loop je het risico dat je het vangnet van je WW-uitkering verspeelt.

Hierop je moet letten bij starten vanuit de WW:

1. Voordat je daadwerkelijk start, heb je recht op een onderzoeksperiode van maximaal zes weken. Je adviseur moet hiervoor toestemming geven. Tijdens deze periode hoef je niet te solliciteren en houd je je uitkering.
2. Kies je ervoor om als zelfstandige aan de slag te gaan, dan kun je aanmerking komen voor de ‘startperiode’. Je ontvangt dan 26 weken (= een half jaar) lang 29% minder WW-uitkering. Tijdens deze startperiode mag je alle uren aan (de opbouw van) je eigen bedrijf besteden. Je hoeft niet te solliciteren in deze periode. Het maakt voor de WW-uitkering niet uit hoeveel je als zelfstandige verdient, wél voor eventuele toeslagen*). Hebt je minder dan 26 weken recht op WW, dan duurt de startperiode tot het einde van de WW-uitkering.
3. Na de startperiode van 26 weken moet je de uren die je als zzp’er werkt aan het UWV doorgeven. Voor de uren waarvoor je nog WW ontvangt, moet je blijven solliciteren. Je WW-uitkering stopt als je maandelijkse inkomsten uit je bedrijf hoger zijn dan 87,5% van je WW-maandloon.

Let op! Ontvang je naast de WW ook nog toeslag(en) van de Belastingdienst? Dan wordt achteraf – op basis van je belastingaangifte – berekend of je het bedrag van de toeslagen niet te hoog was.

Checklist: Starten vanuit de WW, met of zonder startersregeling?

Zzp’er of werknemer?

Een bekend struikelpunt in de discussie vormt de machtsverhouding tussen opdrachtgever en zzp’er. De fiscus en het UWV kunnen beoordelen dat in de arbeidsverhouding sprake is van een zogenoemde fictieve dienstbetrekking. Met alle ellende van dien.

Om duidelijkheid te scheppen heeft de wetgever in de Beleidsregels beoordeling dienstbetrekking vastgelegd op grond van welke criteria een arbeidsrelatie wordt aangemerkt als (fictieve) dienstbetrekking.

De vraag of de samenwerking met je opdrachtgever niet te veel op een arbeidsrelatie lijkt, móet je stellen. De financiële consequenties als je wordt aangemerkt als werknemer in plaats van zzp’er zijn groot. Ten eerste mis je de zelfstandigenaftrek. Dat scheelt je ruim € 7.000 aan fiscale aftrek *). Bovendien moeten jij en je opdrachtgever opeens loonbelasting en sociale premies afdragen over de omzet. Daar is je opdrachtgever niet blij mee. De kans is dan ook groot dat je een opdrachtgever kwijtraakt.

Wel of geen aftrek?

Stel bijvoorbeeld dat je € 30.000 hebt verdiend. Dankzij de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling betaal je dan uiteindelijk maar belasting over een bedrag van € 19.539 (zie rekenvoorbeeld). Mis je de zelfstandigenaftrek et cetera, dan betaal je belasting over de volle mep (€ 30.000) en ben je zomaar ruim € 3.000 extra aan belastingen kwijt.

1. 1. Winst uit onderneming € 30.000
   2. zelfstandigenaftrek (€ 7.280)
   3. winst € 22.720 mkb-winstvrijstelling (€ 3.180)
   4. belaste winst = 1 - (2+3) = € 19.539

Definitie arbeidsovereenkomst

Zowel de Wet op de loonbelasting als de wetten voor de diverse werknemersverzekeringen verwijzen naar artikel 610 Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek: De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.

In de rechtspraak worden de volgende drie criteria gehanteerd om vast te stellen of sprake is van een dienstbetrekking:
a. de opdrachtnemer is verplicht de arbeid persoonlijk te verrichten;
b. de opdrachtgever is verplicht tot betaling van loon;
c. de opdrachtnemer staat in een gezagsverhouding tot de opdrachtgever.

Alleen als aan alle criteria is voldaan, is er sprake van een dienstbetrekking oftewel van een normale arbeidsovereenkomst. De drie criteria spelen ook een rol bij de vraag of een zzp’er wel echt een zzp’er is of niet.

a. De verplichting om persoonlijke arbeid te verrichten

De verplichting om persoonlijke arbeid te verrichten wordt aangenomen indien je je als zzp’er niet of alleen met toestemming van je opdrachtgever door een ander mag laten vervangen. Ook indien je je alleen mag laten vervangen door iemand uit een vaste groep van personen, die de opdrachtgever ook zelf direct inschakelt, dan wordt de verplichting om persoonlijke arbeid te verrichten verondersteld aanwezig te zijn. Als je feitelijk steeds zelf de arbeid verricht, dan wordt in principe aangenomen dat je daartoe verplicht bent, zelfs als contractueel anders overeengekomen is.

b. De verplichting om loon te betalen

De verplichting tot betaling van loon is aanwezig indien de opdrachtgever verplicht is om aan jou als zzp’er een reële contraprestatie te geven voor de verrichte arbeid. De vergoeding moet betrekking hebben op de verrichte arbeid en moet dus meer zijn dan een kostenvergoeding. Het loon kan ook in natura worden voldaan. Als het loon valt onder de vrijwilligersregeling, wordt voor de loonheffingen geen dienstbetrekking aangenomen.

c. De gezagsverhouding

Een gezagsverhouding wordt aangenomen als de opdrachtgever met betrekking tot het te verrichten werk in principe opdrachten en aanwijzingen kan geven die jij als zzp’er dient op te volgen. In hoeverre daadwerkelijk opdrachten en aanwijzingen worden gegeven is niet doorslaggevend, het gaat om de mogelijkheid tot het geven van aanwijzingen. De gezagsverhouding zal zich in de praktijk veelal uiten in aanwijzingen over de uitvoering van het werk, maar kan ook gaan om voorschriften die niet direct de uitvoering van het werk raken. Denk aan (de opsomming is niet uitputtend):

• het geven van opdrachten en aanwijzingen anders dan ten aanzien van de daadwerkelijke werkzaamheden, bijvoorbeeld over werktijden, productie-eisen, representativiteit, omgang met klanten, kenbaarheid middels bedrijfskleding, logo’s op vervoermiddelen en visitekaartjes;
• het houden van toezicht en controle;
• het door de opdrachtgever in behandeling nemen van klachten over jouw werk;
• het door de opdrachtgever vragen van verantwoording anders dan over de inhoud van het werk middels bijvoorbeeld urenstaatjes, voortgangrapportages en dergelijke.

Overeenkomst van opdracht

Als tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer afspraken zijn gemaakt, is er niet per definitie sprake van een gezagsverhouding. Ook buiten dienstbetrekking, bijvoorbeeld bij een overeenkomst van opdracht (waarvoor geen inhoudingsplicht geldt), worden uiteraard afspraken gemaakt over de aard en omvang van de werkzaamheden ter bepaling van het verlangde resultaat en zal daar over worden gerapporteerd.

Resultaat uit overige werkzaamheden

Start je je eigen zaak voorzichtig, nog naast je reguliere baan? Of hebben je ondernemersactiviteiten en -inkomsten nog een bescheiden omvang? Dan worden deze inkomsten aangemerkt als ‘inkomsten uit overig werk’ (resultaat uit overige werkzaamheden) en niet als ‘winst uit onderneming’. Dit is wat je vroeger freelance-inkomsten noemde.

Checklist: de modelovereenkomst van opdracht