Schulden en schaamte, een gevaarlijke mix

We kunnen er kort over zijn. Voor honderdduizenden zzp’ers is 2020 een dramatisch jaar. Ondertussen zie je je buffer verdampen of misschien wel erger. En de vooruitzichten zijn dat het nog wel een tijdje duurt voordat er weer sprake is van een soort van normaal. Veel zzp’ers zitten financieel in de problemen.

Schaamte voor financiële problemen

Wat moet je doen? Voordat ik die vraag beantwoord, stel ik liever de vraag die daar nog voor komt: wat moet je níet doen? En wat is toch een menselijke reflex bij financiële problemen? Eergevoel en schaamte. Waardoor je tegen beter weten in blijft knokken om de problemen zelf op te lossen. Schaamte is op dat moment de slechtste raadgever. De post niet (meer) openen is verreweg het domste wat je kunt doen. Het is een cliché uit films en romans, maar het wordt realiteit als je je hoofd laat hangen.

Ongeopende blauwe enveloppe

Een praktijkvoorbeeld van een zzp’er die ten einde raad aanklopt. De post heeft zich zeker drie maanden ongeopend opgehoopt. Het probleem begint met de blauwe enveloppen. Hij heeft de afgelopen twee kwartalen geen omzet gedraaid en nagelaten aangifte te doen.

De inhoud van de brieven spreekt boekdelen. Een ambtshalve aanslag, verhoogd met rente én een boete voor het te laat indienen van de aangifte. Voor het tweede kwartaal komt daar een extra boete bovenop voor het niet op tijd betalen van de aanslag. En dat betreft alleen nog maar de problemen met de Belastingdienst.

Een lange telefoonsessie met een medewerker van de Belastingtelefoon verder: alsnog (nihil-)aangifte doen over beide tijdvakken en de ambtshalve aanslag plus rente is van het bord. Wat helaas blijft is de boete en verhoging. Bij elkaar opgeteld een paar honderd euro. Geld dat juist nu zo hard nodig is.

Betalingsregeling aanvragen

Stapeltje brieven nummer 2: onbetaalde creditcardschulden. Aan de telefoon: als u binnen 60 dagen had gebeld, hadden we nog wat kunnen afspreken. Helaas kan ik u nu geen betalingsregeling meer aanbieden, omdat we de schuld in handen van een incassobureau hebben gelegd.

Het jammere in het geval van de creditcardmaatschappij is dat er – in het kader van de coronamaatregelen –een regeling tot betalingsuitstel mogelijk was. Alleen nu niet meer. En er inmiddels allerlei kosten bijkomen. Maar door te communiceren is er weer een lijntje gelegd. En kunnen in elk geval de onnodige extra kosten worden gestopt. Het belangrijkste is openheid.

De weg terug: toeslagen en TONK

Stap drie is de weg vinden naar inkomsten. De schulden maken iemand krachteloos. Niet in staat om te handelen en/of te vechten. Daarom móet je hulp zoeken. Je trots en schaamte opzijzetten. Er zijn geldpotjes die je over het hoofd ziet.

De meest voor de hand liggende zijn de toeslagen. Geen inkomsten betekent waarschijnlijk dat je recht hebt op zorgtoeslag en mogelijk ook huurtoeslag. Als je die nog niet kreeg of recht hebt op een hogere toeslag, krijg je met terugwerkende kracht de toeslagen vanaf 1 januari 2020. Met dat geld kun je de meest urgente schulden wegwerken.

Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten

Er is een regeling in de maak voor zelfstandigen die voor geen enkele coronamaatregel in aanmerking komen en in de financiële problemen zijn beland. Het gaat om de TONK, Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten. De regeling moet 1 februari 2021 van start gaan. Aanvragen lopen via de gemeente.

Bbz en wettelijke schuldsanering

Er zijn meer reddingsboeien. Bij de gemeente bijvoorbeeld, met de Bijzondere bijstand zelfstandigen, de Bbz, een bijstandsregeling. Laat je niet wegzetten aan de telefoon! Uit onderzoek van budgetinstituut Nibud blijkt dat de helft van de gemeenten een aanvraag voor hulp verkeerd beoordeelt. Vanwege het wisselende inkomen hebben gemeenten moeite om de aanvraag van zzp'ers naar waarde te schatten. 

En als de problemen onoplosbaar zijn, is de schuldhulpverlening het smalle pad langs het ravijn. Voordat je daar belandt, zijn er nog draadjes, maar die kun je alleen vastgrijpen als je open kaart speelt en de steun en hulp van je omgeving vraagt. Ze helpen je graag, al is het maar qua morele steun. Grijp die hulp, voor je in het ravijn stort!

55-plus? Overweeg een uitkering

Ben je 55 jaar of ouder? Dan kun je overwegen te stoppen met je bedrijf en een beroep te doen op de Wet inkomensvoorziening oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ). Je inkomen wordt dan aangevuld tot bijstandsniveau. Je vraagt deze uitkering aan bij de gemeente waar je woont. Let op, een aanvraag voor een IOAZ-uitkering moet je aanvragen voordat je bedrijf is beëindigd.

>> Verder lezen: Hulp bij financiële tegenslag

Helft ondernemers vraagt geen advies

Ruim de helft van de ondernemers in Nederland vraagt geen advies bij vraagstukken rondom hun onderneming en laat zo kansen liggen, blijkt uit onderzoek van KVK in samenwerking met onderzoekbureau MWM2. Het merendeel van de ondernemers (52%) neemt zich voor in de toekomst eerder hulp te vragen, maar schuift het voor zich uit, denkt het zelf op te moeten kunnen lossen of is simpelweg te druk. Zo’n 38% van de ondernemers aangeeft niet goed te weten waar ze terecht kunnen met inhoudelijke vragen rondom hun onderneming.