Verlaging zelfstandigenaftrek gaat kabinet nog opbreken

Verlaging zelfstandigenaftrek gaat kabinet nog opbreken

Al drie kabinetten Rutte hebben de strijdbijl opgepakt tegen de zzp’er, in de vorm van het verlagen van de zelfstandigenaftrek.

Het argument hiervoor, uit het advies van de commissie Borstlap, is dat de zelfstandige fiscaal wordt bevoordeeld ten opzichte van werknemers. Minder voordeel moet loondienst weer aantrekkelijk maken. De kans is groot dat het kabinet het omgekeerde bereikt van wat ze beoogt.

Door: Hans Pieters

Onder minister Wouter Koolmees van SZW werd de zelfstandigenaftrek in tien stappen min of meer gehalveerd. De huidige minister Karien van Gennip maakt zijn werk af, door de aftrek min of meer te schrappen.

Effecten verlaging zelfstandigenaftrek

Zelfs als je het punt van de fiscale disbalans niet betwist, is het de vraag of het mes in de zelfstandigenaftrek wel zo verstandig is. Dat zit zo. Door de aftrek te schrappen, dwing je de zelfstandige om zijn of haar tarieven te verhogen. Dat is ook precies de bedoeling van het kabinet. Die meent dat met de hogere tarieven de zzp’er zich uit de markt prijst.  Hierdoor zullen opdrachtgevers er weer voor kiezen om mensen in loondienst te nemen.

Ik vrees dat dit laatste wensdenken is. Daar zijn meerdere redenen voor:

  1. Door de krapte op de arbeidsmarkt is sprake van een vraagmarkt. In veel branches kan de zelfstandige de stijgende inflatie en lagere zelfstandigenaftrek doorberekenen aan de opdrachtgever.
  2. Tegelijk met het verlagen van de zelfstandigenaftrek wordt het minimumloon met 10% verhoogd. Bij cao’s zijn de loonstijgingen eveneens substantieel.
  3. Vakbonden kijken naar de tarieven van zzp’ers en zullen dit gebruiken in de cao-onderhandelingen. Zzp’ers passen hun tarieven weer aan op de hogere lonen. En zo is voordat je het weet sprake van een loonspiraal.
Met de verlaging van de zelfstandigenaftrek gooit het kabinet kortom olie op het vuur.

Als zzp'er starten vanuit een uitkering

In de periode tussen 2010 en 2015 was zzp’er worden de mantra om de werkloosheid laag te houden. Je kon vanuit de WW met behoud van zes maanden uitkering voor jezelf starten. Het was een doorslaand succes. Ondanks de kredietcrisis was de werkloosheid historisch laag.

Een jaar of vijf geleden sloeg de stemming om. Daar zijn twee redenen voor aan te wijzen. Professionals realiseerden zich dat ze meer vrijheid hebben als zelfstandige, en dat het inkomen prima was. Dat pakte slecht uit voor werkgevers, vooral in branches waar de kans op een burn-out hoog is, zoals de zorg.

Omgekeerd grepen werkgevers de kans om werknemers aan de onderkant van de arbeidsmarkt te ontslaan, om hen vervolgens weer aan te nemen als zzp’er/schijnzelfstandige. Disruptors, zoals Deliveroo en Uber, begonnen überhaupt niet aan mensen in dienst.

Van Gennip: vaste dienstverband de norm

Dat probleem mag je als kabinet met beleid aanpakken. Maar dan moet je nadenken of je instrument ook het gewenste effect zal hebben. Het mes in de zelfstandigenaftrek gaat geen zzp’er minder opleveren. Zelfs tijdens de coronacrisis hielden zzp’ers vast aan zelfstandigheid, ondanks de financiële nood. Minister Van Gennip schijnt zich dit te realiseren en wil nu het vaste dienstverband weer als norm. Een prima idee voor de onderkant van de markt. Maar de zorg-zzp’er zal wel drie keer zijn of haar knopen tellen voordat hij of zij weer in loondienst gaat.

Tot slot een tip voor minister Van Gennip. Begin bij de opdrachtgever. Blokkeer de geitenpaadjes die de bescherming van kwetsbare werkenden ondermijnen. Daarmee bescherm je meteen ook de ondernemingen met een brede opvatting van stakeholder value.

6 december 2022
Toon meer