De meeste zzp’ers deugen

Een hardnekkig narratief over de zzp’er luidt dat hij zelfstandige is geworden vanwege het financiële voordeel van de zelfstandigenaftrek. Dat verhaal is vanaf 2012 gaan rondzingen, na een rapport/onderzoek waaruit bleek dat een zzp’er netto 25% meer overhoudt bij een bruto-inkomen van rond de € 25.000. Dat verhaal doet op verschillende punten de realiteit tekort.

Om te beginnen klopt het misschien voor een zzp’er met een inkomen van rond de € 25.000, maar daarmee kun je dat verschil nog niet doortrekken naar alle zzp’ers. Zelfstandigen die heel veel verdienen hebben belastingvoordeel, maar zeker geen 25%.

Het lijkt alsof beleidsmakers, politici en ambtenaren
door het gat van een kijkdoos kijken

Als je moet kiezen tussen een hoog inkomen met pensioenregeling die voor 50% door de baas wordt betaald of een zelfstandig bestaan waarbij je zelf moet sparen voor het pensioen, dan weet ik wel waar de meeste mensen voor kiezen. Voor (schijn)zelfstandigen met een laag inkomen weegt het verschil in netto-inkomen niet op tegen de financiële onzekerheid en het ontbreken van een vangnet.

Parallele wereld

Toch blijft het verhaal hardnekkig rondzingen en is het inmiddels doorgedrongen tot beleid. De zelfstandigenaftrek wordt in stappen verlaagd van € 7.280 naar € 5.000. En als het aan de Commissie-Borstlap ligt is dat nog niet het eindpunt en verdwijnt het verschil in fiscale behandeling van werknemers en zzp’ers.

Het lijkt alsof beleidsmakers, politici en ambtenaren in een parallelle wereld leven als het om de zzp’er gaat. Ze hebben er een mening over, maar hun beschrijving van zzp’ers lijkt vooral een product van achter het bureau. Alsof ze door het gat van een kijkdoos kijken en menen de werkelijkheid te beschrijven. En daarbij alleen maar zien wat ze graag willen zien.

Blikvernauwing

Bij het lezen van Rutger Bregman’s bestseller 'De Meeste Mensen Deugen' begreep ik opeens hoe dat mechanisme werkt. Hij beschrijft in de inleidende hoofdstukken dat machthebbers een vastgeroest idee hebben dat de mens is geneigd tot egoïsme en het kwaad.

Rutger Bregman toont overtuigend aan dat noodgevallen het beste in mensen naar boven haalt. In crisissen, zoals de Blitz en het bombardement van Duitse steden in de Tweede Wereldoorlog, overheerst de saamhorigheid en hulpvaardigheid.

zzp’ers zijn vooral om positieve redenen eigen baas

Waar de blikvernauwing van politici, beleidsmakers en militairen toe kan leiden, laat Rutger Bregman zien aan de hand van een ontluisterend voorbeeld. Hoewel het dagelijks leven in Londen onverstoorbaar doorging, ondanks de duizenden bommen, en de aanvallen de oorlogsmoraal alleen maar versterkten, meenden Churchill en zijn staf dat het bombarderen van Duitse steden de burgerbevolking zou breken. Het omgekeerde gebeurde.

Fouten in systeem

Opeens dacht ik aan het negatieve beeld over de zzp’er die steeds meer het debat beheerst. Er wordt beleid op gemaakt dat voorbijgaat aan het feit dat zzp’ers vooral vanuit positieve impulsen eigen baas zijn geworden. En niet voor het fiscale voordeel.

Dat er fouten in het huidige systeem zitten, valt niet te ontkennen. Maar als je focust op de slechte karaktertrekken van zzp’ers, kom je met de verkeerde analyse en daarmee ook onvermijdelijk ook tot beleid dat meer kwaad doet dan goed.

Hopelijk leert men in Den Haag van de toeslagenaffaire, waar honderden ouders ten onrechte van fraude werden beschuldigd, dat op wantrouwen en het negatieve in de mens gebaseerd beleid onvermijdelijk tot brokken leidt.

Hans Pieters, februari 2020

Lees alles over het beleid, de trend & ontwikkelingen rondom de zzp'er in  
deZZP Monitor 2020